Kangurowiec pręgowany
Dorcopsis muelleri | |||
(Schlegel, 1866) | |||
Systematyka | |||
Domena | |||
---|---|---|---|
Królestwo | |||
Typ | |||
Podtyp | |||
Gromada | |||
Podgromada | |||
Infragromada | |||
Nadrząd | |||
Rząd | |||
Rodzina | |||
Podrodzina | |||
Rodzaj | |||
Gatunek |
kangurowiec pręgowany | ||
Synonimy | |||
| |||
Podgatunki | |||
| |||
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[10] | |||
Zasięg występowania | |||
Kangurowiec pręgowany[11] (Dorcopsis muelleri) – gatunek ssaka z podrodziny kangurów (Macropodinae) w obrębie rodziny kangurowatych (Macropodidae).
Taksonomia
[edytuj | edytuj kod]Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisali w 1830 roku francuscy zoolodzy Jean René Constant Quoy i Joseph Paul Gaimard, nadając mu nazwę Didelphis brunii, jednak nazwa ta okazał się zajęta przez inny gatunek kangura który opisał w 1777 roku niemiecki przyrodnik Johann Christian Daniel von Schreber[12]. Następną dostępną nazwą która spełniała zasady nazewnictwa binominalnego (nazwy nadane przez brytyjskiego paleontologa Richarda Owena w 1839 roku i angielskiego zoologa Johan Edwarda Graya w 1843 stanowiły nomen nudum) była nazwa Macropus mülleri którą ukuł w 1866 roku niemiecki zoolog Hermann Schlegel[5]. Miejsce typowe to Lobo Bay, Ptasia Głowa, Manokwari, Papua Zachodnia, Indonezja[5][13][12]. Okazy typowe to: lektotyp, czaszka i luźne kości (sygnatura RMNH.MAM.13474.a) oraz oprawiona skóra i czaszka samca (sygnatura RMNH.MAM.13474.b); paralektotyp, luźne kości samca (sygnatura RMNH MAM.13475); paralektotyp, młody osobnik (sygnatura RMNH.MAM.13476); paralektotyp, oprawiona skóra i czaszka samicy (sygnatura RMNH MAM.13477); paralektotyp, młodociana samica (sygnatura RMNH MAM.13478); paralektotyp, młodociany samiec (sygnatura RMNH MAM.13479); paralektotyp, czaszka i luźne kości na wpół dorosłego osobnika (sygnatura RMNH MAM.13480); paralektotyp, czaszka i luźne kości (RMNH.MAM.13481.a) i oprawiona skóra (RMNH.MAM.13481.b) samca; paralektotyp, czaszka i luźne kości młodocianego osobnika (sygnatura RMNH MAM.13482); wszystkie okazy pochodzą z kolekcji Rijksmuseum van Natuurlijke Historie[12][14]. Okazy o sygnaturach RMNH.MAM.13474, RMNH MAM.13475, RMNH.MAM.13476, RMNH MAM.13477 zostały zebrane pomiędzy 1 a 31 sierpniem 1828 roku przez niemieckich zoologów Salomona Müllera i Heinricha Macklota, natomiast okazy o sygnaturach RMNH MAM.13478, RMNH MAM.13479, RMNH MAM.13480, RMNH.MAM.13481, RMNH MAM.13482 zostały zebrane 17 marca 1865 roku przez niemieckiego przyrodnika Heinricha Bernsteina[14].
D. muelleri jest zmienny morfologicznie w całym swoim zasięgu występowania i dlatego zachodzi potrzeba dodatkowych badania morfologicznych i genetycznych w celu wyjaśnienia jego taksonomii[13].
Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają cztery podgatunki[13]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:
Podgatunek | Oryginalna nazwa | Autor i rok opisu | Miejsce typowe | Holotyp |
---|---|---|---|---|
D. m. lorentzii | Dorcopsis lorentzii | Jentink, 1908 | Obóż Van Weil’s and Alkmaar, rzeka Lorentz, Papua Południowa, Indonezja[7][15]. | Luźne kości (sygn. RMNH.MAM.24264.a) oraz skóra (sygn. RMNH.MAM.24264.b) samicy; zebrane 3 czerwca 1097 roku przez holenderskiego dyplomatę Hendrikusa Lorentza; czaszka i luźne kości (sygn. RMNH.MAM.24254.a) oraz skóra (sygn. RMNH.MAM.24254.a) samca; zebrany 13 sierpnia 1907 roku przez Lorentza; czaszka i luźne kości (sygn. RMNH.MAM.24253.a) oraz skóra (sygn. RMNH.MAM.24253.b) samicy; zebrana 14 sierpnia przez Lorentza; wszystkie okazy z kolekcji Rijksmuseum van Natuurlijke Historie[16]. |
D. m. mysoliae | Dorcopsis mysoliae | O. Thomas, 1913 | Wyspa Mysol, półwysep Ptasia Głowa, Papua Zachodnia, Indonezja[15]. | Dorosły samiec (sygn. BMNH 61.12.11.22), z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie; zebrany przez angielskiego przyrodnika Alfreda Wallace’a[8]. |
D. m. yapeni | Dorcopsis muelleri yapeni | Groves & Flannery, 1989 | Yapen, Indonezja[9]. | SKóra i czaszka (sygn. BMNH 1946.691), z kolekcji Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[9]. |
Etymologia
[edytuj | edytuj kod]- Dorcopsis: gr. λορκας dorkas ‘gazela’; οψις opsis ‘wygląd’[17].
- muelleri: Salomon Müller (1804–1864), niemiecki przyrodnik[18].
- lorentzii: Hendrikus Albertus Lorentz (1871–1944), holenderski dyplomata, odkrywca, kolekcjoner z Nowej Gwinei z lat 1903–1910[19].
- mysoliae: wyspa Mysol, Nowa Gwinea, Indonezja[8].
- yapeni: Yapen, Nowa Gwinea, Indonezja[9].
Zasięg występowania
[edytuj | edytuj kod]Kangurowiec pręgowany występuje w zależności od podgatunku[13]:
- D. muelleri muelleri – niziny półwyspu Ptasia Głowa, północno-zachodnia Nowa Gwinea.
- D. muelleri lorentzii – niziny południowo-zachodniej Nowej Gwinei.
- D. muelleri mysoliae – wyspa Misool w indonezyjskiej Papui Zachodniej.
- D. muelleri yapeni – wyspa Yapen, w Zatoce Cenderawasih, w północno-zachodniej Nowej Gwinei.
Populacja na wyspie Salawati z regionu Papui Zachodniej może reprezentować dodatkowy podgatunek[13].
Morfologia
[edytuj | edytuj kod]Długość ciała (bez ogona) samic 54–65 cm, samców 70,8–77 cm, długość ogona samic 32–46,5 cm, samców 41,7–53,5 cm; masa ciała samic 5–6,8 kg[20][21]. Wierzch ciała od jasno- do ciemnobrązowego. Spód ciała szary lub kremowy. Dwie trzecie długości ogona równomiernie owłosione, koniuszek nagi.
Ekologia
[edytuj | edytuj kod]Środowisko życia
[edytuj | edytuj kod]Lasy deszczowe w części nizinnej do wysokości 500 m n.p.m.
Tryb życia
[edytuj | edytuj kod]Jest gatunkiem dość pospolitym, jednak niewiele wiadomo o jego trybie życia. Prawdopodobnie jest aktywny nocą. Młode przebywa w torbie około 6 miesięcy. Obserwacje w ogrodach zoologicznych pokazały, że gatunek ten wykazuje wiele pierwotnych cech zachowania. Poruszanie się wszystkich gatunków z rodzaju Dorcopsis jest bardzo nietypowe. Wykorzystują wówczas wszystkie kończyny i używają końcówki ogona jako podpórki, ale nie układają go na ziemi spodnia stroną, jak inne gatunki kangurów.
Status zagrożenia
[edytuj | edytuj kod]W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[10].
Uwagi
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Młodszy homonim Didelphis brunii von Schreber, 1777.
- ↑ a b Nomen nudum.
- ↑ Kombinacja nazw.
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ J.R.C. Quoy & J.P. Gaimard: Genre Kanguroo. – Kangurus, Geoffroy. W: J.-S.-C. Dumont d’Urville: Voyage de la corvette l’Astrolabe: exécuté par ordre du roi, pendant les années 1826-1827-1828–1829. T. 1: Zoologie. Paris: J. Tastu, 1830, s. 116, ryc. 20. (fr.).
- ↑ R. Owen. Outlines of a Classification of the Marsupialia. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 7, s. 16, 1839. (ang.).
- ↑ J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 91. (ang.).
- ↑ H. Schlegel & S. Müller: Over drie buideldieren uit de familie der Reivgoeroe’s. W: C.J. Temminck: Verhandelingen over de natuurlijke geschiedenis der Nederlandsche Overzeesche Bezittingen. Leiden: in commissie bij S. en J. Luchtmans en C.C. van der Hoek, 1845, s. 131. (niderl.).
- ↑ a b c H. Schlegel. Observations zoologiques. „Nederlandsch Tijdschrift voor de Dierkunde”. 3, s. 353, 1846. (fr.).
- ↑ W. Rothschild & N.Ch. Rothschild. Descriptions of three new kangaroos, and notes on the skull of Dendrolagus bennettianus. „Novitates Zoologicae”. 5, s. 512, 1898. (ang.).
- ↑ a b F.A. Jentink: Mammals collected by the Dutch New Guinea expedition 1907. W: H.A. Lorentz: Nova Guinea: résultats de l’expédition scientifique néerlandaise à la Nouvelle-Guinée en 1907 et 1909. Cz. 9. Leiden: E.J. Brill, 1914, s. 10. (ang.).
- ↑ a b c O. Thomas. On some Mammals from Bali and Mysol, collected by Mr. E. Stresemann during the “Freiburger Molukken-Expedition.”. „The Annals and Magazine of Natural History”. Eight series. 11, s. 507, 1913. (ang.).
- ↑ a b c d C.P. Groves & T.F. Flannery: Revision of the genus Dorcopsis (Macropodidae: Marsupialia). W: G. Grigg, P. Jarman & I. Hume (red.): Kangaroos, wallabies and rat-kangaroos. Sydney: Surrey Beatty and Sons Pty. Ltd, 1989, s. 125. ISBN 978-0-949324-23-8. (ang.).
- ↑ a b T. Leary i inni, Dorcopsis muelleri, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2021-06-15] (ang.).
- ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 16. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
- ↑ a b c N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Dorcopsis muelleri (Schlegel, 1866). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-08-09]. (ang.).
- ↑ a b c d e C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 92. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
- ↑ a b Specimens Dorcopsis muelleri (Schlegel, 1866). Naturalis Bioportal. [dostęp 2023-08-09]. (niderl. • ang.).
- ↑ a b E.M.O. Laurie & J.E. Hill: List of land mammals of New Guinea, Celebes and adjacent islands 1758–1952. London: British Museum, 1954, s. 24. (ang.).
- ↑ Specimens Dorcopsis muelleri lorentzii Jentink, 1907. Naturalis Bioportal. [dostęp 2023-08-09]. (niderl. • ang.).
- ↑ T.S. Palmer: Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. Washington: Government Printing Office, 1904, s. 243, seria: North American Fauna. (ang.).
- ↑ B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 286. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
- ↑ lorentzii, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-09] (ang.).
- ↑ M. Eldridge & G. Coulson: Family Macropodidae (Kangaroos and Wallabies). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (red.): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 5: Monotremes and Marsupials. Barcelona: Lynx Edicions, 2015, s. 694. ISBN 978-84-96553-99-6. (ang.).
- ↑ Class Mammalia. W: Lynx Nature Books (A. Monadjem (przedmowa) & C.J. Burgin (wstęp)): All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 62. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).